Danuta Przywara

---

Życiorys

Danuta Przywara rozpoczęła swoją edukację w 1974 roku, kiedy to ukończyła studia z zakresu socjologii na Uniwersytecie Warszawskim. W kolejnych latach, od 1974 do 1980, pracowała w psychologicznej pracowni Biura Projektowo-Badawczego Budownictwa Przemysłowego „System” w Warszawie. W końcu lat 70. wykorzystała swoje mieszkanie jako miejsce spotkań Rady Programowej Towarzystwa Kursów Naukowych.

W 1980 roku dołączyła do Instytutu Organizacji i Zarządzania Budownictwa Przemysłowego, gdzie zainicjowała zakładanie organizacji Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Pracowników Nauki, Techniki i Oświaty. Po przystąpieniu tego związku do struktury NSZZ „Solidarność”, stała się jego aktywną członkinią. Już w styczniu 1981 roku, zaangażowała się społecznie w biuro Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego NSZZ „Solidarność” Regionu Mazowsze, a później weszła w skład tzw. Komisji Mediacji, działającej w ramach Komisji Interwencji i Praworządności.

Po wprowadzeniu stanu wojennego, do lipca 1982, współpracowała z Międzyzakładowym Robotniczym Komitetem „Solidarności”. Następnie, kontynuując swoje działania, zaangażowała się w Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Do połowy 1983 roku współprowadziła nieformalną filię tego komitetu przy kościele Matki Bożej Królowej Polski w Warszawie, mieszczącym się przy ul. Gdańskiej.

Pod koniec 1982 roku, Przywara aktywnie wspierała autorów raportu dotyczącego przestrzegania praw człowieka w PRL, który później stał się znany jako raport madrycki. Zorganizowała wówczas pomoc techniczną, a także udostępniała swoje mieszkanie do przepisywania materiałów. W drugiej połowie 1983 roku, objęła odpowiedzialność za przygotowanie archiwum procesów politycznych.

W 1983 roku stała się członkinią Komitetu Helsińskiego, gdzie głównie zajmowała się organizacją i przygotowywaniem treści dotyczących naruszeń praw człowieka oraz sytuacji w polskich zakładach karnych. Rok 1984 przyniósł jej nowe możliwości zawodowe, kiedy to dołączyła do Instytutu Psychologii PAN. Równocześnie prowadziła biuro Komitetu Helsińskiego, wynajmując lokale konspiracyjne oraz odpowiadając za archiwizację materiałów organizacji.

W 1988 roku pozostała aktywna w roli redaktora biuletynu oraz jako członek redakcji pisma „Praworządność”. O ile jej tożsamość była przez pewien czas tajemnicą w kontekście działalności konspiracyjnej, tak w lipcu 1988 ujawniono skład Komitetu Helsińskiego, a jej nazwisko zarejestrowano formalnie w czerwcu 1989.

W lipcu 1989 roku, Danuta Przywara była współzałożycielką Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, uznawanej za kluczową organizację w Polsce, która od tamtego czasu prowadzi działania na rzecz ochrony praw człowieka. W fundacji pełniła szereg ważnych funkcji, w tym sekretarza zarządu w latach 1990–2001 oraz wiceprezesa do 2008 roku. W 2008 roku objęła stanowisko prezesa fundacji, zastępując Marka Antoniego Nowickiego, a w 2021 roku zakończyła pełnienie tej roli.

Za swoje osiągnięcia, Danuta Przywara została uhonorowana wieloma odznaczeniami. W 2003 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski nadał jej Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2011 roku prezydent Bronisław Komorowski odznaczył ją Krzyżem Oficerskim tego samego orderu. Otrzymała również odznakę honorową Bene Merito w 2011, a w 2013 roku nagrodę im. Jerzego Zimowskiego. W 2017 roku wyróżniono ją Medalem „Zasłużony dla Wymiaru Sprawiedliwości – Bene Merentibus Iustitiae”.

---

Oceń: Danuta Przywara

---